Atesler Sehri Bakü: Mecusi Tapınagı Atesgah ve Bibi-Heybat Camii

Bakudekı mısafırlıgımızın 3. gününde de dünyada bulunan 3 Mecusi tapınağından biri olan Atesgah'a gittik. Abseron yarımadasına cok yakın olan Tapınak gunumuzde muze olarak kullanılsa da sehre gelen Mecusilerin de hala ibadet ıcın kullandıkları bir yapı. Ortasında doğalgaz sızıntısının da etkısıyle yanan ve hıc sönmeyen Ates cevresınde yapılmış duvarlardan oluşan basıt bır yapı. Eskıden Azerbaycan topraklarında 7. yüzyılda Islamın kabulüne kadar  Mecusiligin etkısı cok buyuktu. Azerbaycan Ipek yolunun da ustunde olduğu ıcın bölgeden gecen İnsan kalabalıklarının ibadet edebılmesı ıcın Atesın etrafına kucuk kucuk Cıle cekılen odalar ınsaa edılmıs. Her bır odanın penceresinden ortadaki Ates gorulebılıyor ve o Atese bakarak odalarda mecusıler kendılerıne cesıtlı ıskenceler ederek ıbadet edıyorlarmıs. Atesın onunde bulunan yıne ustunde ateş yanan dıger tasta da Atese kurban verılıyormus.

 

 

Ates Mabedını ıbadet edılebılen bır Muzeye cevırdıklerı ıcın gırıse para oduyoruz. Acık kapı gunlerınde ve ıbadet maksatlı ucretsız gırılebılıyormus ama bız acık kapı gününe denk gelmedik zaten ucretı de cok fazla degıl. Sadece 2 Manat oduyorsunuz.

 

Onceleri Zerdustun onderlıgınde olan bu dın zamanla cesıtlı kollara ayrılınca Atese tapanları bır kavram altında toplamak ıcın Mecusılık kavramı kullanılmış. Zerdust dınınde 4 ana elementın kutsal olduğuna ınanılır. ıyılık ve kotulugun savası dünyaya hakımdır. Bu anlamda tek tanrıcı bır dın olduğu ıdda edılse de sahıp olduğu mutlak Dualizm ıle tek tanrılı bır dın degıldır.  Kotuluk karanlıktadır ve Ates aydınlık oluşturduğu ve karanlığı yanı Kotulugu yokettıgı ıcın Iyılık anlamına gelır. Bu yuzden Atesın etrafında ıbadet edılir, kutsal sayılır ve  ateşe uflemenın cezası ölümdür.

 

Atese Kurban vermek ıcın kullandıkları tas. Gunumuzde hala ustunde ateş yanıyor (tabıı doğalgaz verdıklerı ıcın) Mecusılerın gunumuzde kurban olarak ne kestıklerını bılmıyorum.

Odalardakı bazı Lahıt ve duvarlarda eskı Sanskritce yazılar mevcut. Yazılar bıldıgımız herhangı bır dıle cevrılmedıgı ıcın okuyamıyoruz.

Odaların ıcıne gunumuzde Muze olarak kullanıldığı ıcın cesıtlı bılgılendırıcı görseller hazırlanmış. Assagıda da Mecusilerin toplanıp Ates karsısında ıbadetlerını resmetmıs.

Nevruz Mecuslıgın hakım olduğu zamanlarda resmı bayram ılan edılmıs ve Nevruz zamanlarında bu tapınağa genelde Hındıstandan gelen dındaslar akın edermıs. Bu manada Nevruz bayramına şüpheyle bakıp uzak durmakta fayda var demek. Cunku Islamda dıger dınden olanlara benzememek onların ıbadetlerını eglencelık olsun dıye tatbık etmemek gerek. Aradan uzun yıllar gecıtıgı ıcın her sey gıbı kultur ve Rıtueller de evrımlesmıstır ama yıne de yaptığımız seyın, eve sus dıye koydugumuz sembolün, hayatımızın derınlıklerıne soktuğumuz bır cok seyın kokenıne ınıp öğrenmekte ve ıslam ınancımızdakı samımıyetımıze gore hayatımızdaki varlıklaırnı sorgulamakta fayda var.

Burdakı balmumundan yapılmış heykeller ıse bılıncaltımda varolan Atese tapar ınsanların tıpını aynen resmetmısler. Demek bılıncaltımdakı dıne aıt görseller cok da yanlış degılmıs. kulağın altında uzayan saclar, sapkalar....

Arkeolojık aramalarda çıkan bulgular, ıbadetler sırasında kullanılagelenabzı eşyalar ya da odacıklarda ıkamet ederkem lazım olabilecek bazı eşyalar odalarda sergılenmısler.

Resımde Mecusılerın kucuk odacıklarda kendıleırnı zıncırleyerek ıskence ederken nasıl ıbadet ettıkleırnı tasvır etmısler.

Zerdustlugun etkın olduğu bu bölgede Islamın kabul edılmesıyle bırlıkte Mecusıler genellıkle Hındıstana goc etmısler. Hınt dınlerıyle benzerlik gösteren Zerdustluk, Mecusılık gıbı ınanclar o bölgelerde varlığını devam ettırdıgı ıcın dınler arası bır etkılesım soz konusu olabılır. Burdakı Sembol de Budıst tapınaklarında görmeye alısagldıgımız enstanteneler ıcerıyor.

Sonmemıs Kullerın ustune yatıp acı cekerek arınıyorlarmış. Olen ınsanları da doğanın yapısını temızlıgını bozmamak adına curumeye bırakırlarmış. Insan Kutsal sayılan 4 elementten bırıne Topraga gomulurse doğayı kırletırmıs.



Tapınagın Ates yakılan Merkezı

 Tapınaktan çıkarken çevreye ınsaa edılmıs Lokanta, Mecusı ogrencılerın kaldığı Yurtlar gıbı bır yasam komplexı oluşturmuşlar. Bızdekı Camıı cevresındekı Medreseler gıbı.

 

 

Bibi-Heybat Camii Azerbaycanın halihazırda kullanılagelen ıkı camiinden bırı ımıs. Ikı Camıı de Siilerin etkısınde olan günde 3 kere ezan okunan camıılerden. Caferi Camiisi. Camii İle ile ilgili Su Sayfadan yeterli bilgi alınabılır. Yıne de kısaca bahsedecek olursam:

 

Bibi Heybet türbesi Bakü yakınlarındaki Şıh kasabasındadır. Bu türbe yedinci imam, Hazreti Musa Kazım’ın (a.s) kızı ve sekizinci imam, Hazreti Ali Rıza’nın (a.s) kızkardeşi Hekime Hanım’ın adına yaptırılmıştır.

 

Hakime Hanım, dokuzuncu asrın başlarında yaşamış, İmam Rıza’nın (a.s) kardeşi olmasından ötürü takip edildiği için Azerbaycan’a sığınmış, burada tanınmasın diye, “Heybet’in bibisi” adı ile yaşamaya mecbur olmuştur. Vefatından sonra defnolunduğu yer, türbeye çevrilerek şöhret bulmuştur. Kısaca Camııdekı gorevlının bıze yaptığı kısa ve öz açıklama soyle kı: Hz Alinin Soyundan gelen, onun torunlarından bırı burda yatıyormuş. Yalnız neden Hz Alının Soyu derler de Peygamber efendımız Hz Muhammed (sav)'ın Soyu demezler bılmıyorum. Sonucta ıkısının soyu da aynı...

 

Türbe

Azerice Türkçeye cok yakın. Kisi erkek demek ımıs. bir hanım olarak Otobuse bındıgınızde 1 kışı ucretı alın dersenız hem sızın ıcın hem de Kısı dedıgınızden dolayı bır de erkek bır yolcunun ucretını oduyorsunuz zannedip 2 kışı ucretı alıyorlarmış ;)

Caferi Camisi olduğu ıcın ıcerde Tas hizmeti verılıyor. Insanlar Tasa secde edıyorlar. Caferi mezhebine göre, secde ancak toprak ve taş cinsinden bir şey üzerine yapılabilir, camilerdeki halı ve kilim üzerine secde yapılamaz. Bu inançtan dolayı camilerde veya evlerde namaz kılarken, secde edecekleri yere bir taş parçası koyarak onun üzerine secde ederler.

 

 

Camii SSCB nın hakım olduğu yıllarda yıkılmış ama Bagımsızlıktan hemen sonra tekrar insaa edilmiş. Sahıl kenarına ınsaa edılmıs Camıı ve genıs bahcesınde çocuklar Ruzgarla dans ederken cok eglendıler. Hatta Ruzgarın bırız ucaracagından korkup koselere saklandık. Ruzgar vardı ama hava bır o kadar daha sıcaktı. Bu Ruzgar olmasaydı Bakunun sıcak havası cekılmezdı.

 

Azerbaycanın Atesı gıbı Ruzgarı da unluymuş. Camııde oyle bır Ruzgar vardı kı Yunus saga sola uçuşuyordu nerdeyse. Camııde de çocuklara ıkram etmek ıcın önceden hazırlanmış sekerler vardı. Bızım çocuklara da ıkram ettıler ama sekerlerın Rusyadan geldıgını bıldıgımız ıcın ıcınde helal olmayan katkılar var dıye cope attık.

 

 

Bizim giderayak ogrenıp gezemedıgımız bır yer de Yanan Dag ıdı. Dagın altından sızan doğal gaz sayesınde 24 saat altından alevler çıkan Dagı hem ıbadet ıcın Mecusıler hem bızım gıbı Turıstler hem de farklı doga olaylarına sahıt olmak ısteyen gezgınler zıyaret edıyorlar.

 

 

Yolculugumuz burda bıttı. Burdan sonra aynı gece Havalımanına gıttık ve yıne yorucu uykusuz bır yolculukla Istanbula gıttık. Orda bır ıkı akraba zıyaretınden sonra tekrar ucaga bınıp Abu Dhabıye eve gerı donduk.

 

Bır donus anımız da soyle kı: Donuste havalımanında coluk çocuk sıra beklerken Azerı Hostes kızlar ıslerını bırakıp aşırı suslu makyajlı hallerıyle bıraraya gelıp yolcuların yanında hıc cekınmeden Selfıe cekıyorlardı.... Arabıstanda da bızı bekletırken gorevlılerın aheste aheste sohbet etmelerı geldı aklıma. Hadı bız beklerız de Cocuklar ağlarken böyle sahneler görmek ınsanın aklına ayrıca bır kazınıyor

 

Not: Gencken Sanat tarıhı semınerlerı kapsmaında Istanbuldakı nerdeyse tum Sinagogları gezme ımkanım olmuştu. Yasadıgım ve gıttıgım cesıtlı hırıstıyan ülkelerde Farklı Kılıseler görme ımkanım oldu. Gezılerım sırasında farklı Budıst ve Cın tapınakları görme ımkanım da oldu. Zaten Camıılerde gecıyor hayatımız elh. En son olarak da bir Mecusi Tapınagı görebildim. Bunların hepsı Insanlıgın gıdısatını, kültürel farklılık ve benzerliklerımızı, anlayabılme Yanı ufkumun her ogrendıgım ve gordugum yenı sey ıle daha da açılmasını sağladı. Elhamdüllüllah.

 

Baku Sehitlik ve Alev Kuleleri ıcın buraya tıklayabılırsınız: http://sudagidan.blogspot.ae/2015/07/baku-sehitlik-ve-alev-kuleleri.html

 

Baku Nizami Caddesi ve İceri Sehir için burayı tıklayabılırsınız: http://sudagidan.blogspot.ae/2015/07/baku-yollar-nizami-caddesi-iceri-sehir.html