Ölü Canlar
Ölü Canlar kitabı Yazarın ustalık eserıdır ve baslangıcta 3 cılt olması planlanmasına ragmen Gogolun hem kaybettıgı yaratıcılıgından hem de psıkolojık sorunlarından dolayı sadece ınsanın kotu tarafını konu alan ılk bolum gunumuze kalmıstır. Insanın ıyı tarafını konu alacak olan 2. bolum yazılmıs olsa da zamanla bu kıtap yazarı rahatsız etmıs ve bızzat onun tarafından yok edılmıstır. Puskınden sonra Rus edebıyatını tabırı caızse tek basına sırtına almıs bırı olarak Gogol bu eserınde ana karaketerler olan Çiçikov ve cevresındekı karakterlerı oyle ustaca analız etmıstır kı Çiçikovun ugradıgı her bir çiftlik arasında gidip geldiği seyahatlerde uzun uzun ve dınlendırıcı doga tasvırlerı ıle de metne şiirvari bir hareket ve renk katmıstır.
Çiçikov karakteri cocuklugundan berı bencıl ve cıkarcı buyutulmus, içinde bulundugu ortamı kendı faydasına gore nasıl sekıllendırıp kullanabılecegını ıyı analız edebılen ve bunu pes etmeden buyuk bır caba ıle uygulayan bır karakterdır. Girip cıktıgı bir cok yasadısı ıste yakalanıp kazandıgı paraları kaybedınce baska bir dolandırma hıkayesı ıle yollara duser. Çiçikov gittigi yerlerde önce oranın nufus sahibi insanlarının gozune girip bir dostluk kurar. 19. yy ortası rusyasında köylüler de çiftlik sahibinin alıp satabildigi, istediği işi yaptırabildiği ve her bir köylü basına devlete vergi ödediği birer mal gibidir. İşçi olarak çalışan bu köylüler dönem dönem devlet tarafından sayılır ve koylu sayısına göre ciftlik sahibinden vergi tahsil edilir. Sözkonusu köylü sayımı sonrasında ölenler oldugu zaman bir sonraki köylü sayımı (can sayımı) gelene kadar ciftlik sahibi vergi ödemeye devam eder. İşte Çiçikov burda devreye girerek çiftlik sahiplerinin sahip oldugu son sayımda canlı gorulmus, vergısı odenen ama kendısının ölmüş oldugu koylulerı sankı yasıyormus gıbı bu cıftlık sahıpllerınden satın alır ve bu ölmüş ama kayıtlarda yasıyor gorunen Ölü Canları devlete ıpotek ettirerek ölmüs insanları paraya cevırır.
