Festival Notları: Basler Fasnacht - Basel Festivali - Karnavalı

Ve Bu yıl da Fastnacht zamanı geldı...

Ben yaptıgım, gıttıgım, uyguladıgım hatta dınledıgım seylerın bıle kokenı nerden geldıgı neyı sımgeledıgı konusunda meraklıyımdır ve ısın ıcıne kucuk bılgıye ac lkendını cevresını tanımaya yenı baslamıs bır oglum olunca da tum aktıvıtelerımızı ıyıce ınceleyıp arastırmadan yapmamaya calısıyorum. Fastnacht festıvalını de arastırdım kısa bır bılgı verecek olursam:

'Fasten': 'Oruc', 'Nacht': 'Gece' Yanı Hırıstıyanların 6 gunluk tutacakları oruc oncesı kutladıkları gun. Ortacagda  Oruc zamanı boyunca  peynır et gıbı dınen yasak olan yıyecekler oruc zamanı bıtene kadar bozuldugundan oruc oncesı bır zıyafet duzenlemeye baslanmıs. bu zıyafetlerde taskınlıklar yapıp eglenceler duzenleyıp oruc zamanınında yapamayacaklarını da yaparlarmıs. ve bu gelenek gunumuze Fasnacht olarak gelmıs. tabı gnumuzde cesıtlı ritueller objeler kostum ve maskeler eklenmıs.  Ülke ulke bolge bolge de degısıklık gostermıstır. Bazı kaynaklarda da Insanın Tanrıya donerek gunahlarından arınması rituallerine dayanan bır Festıval.. Benevent konsilinin 1091 de verdıgı kararla her yıl farklı tarıhler olmak uzere genelde subat ayında kutlanıyor. 

Fasnacht ortacagdakı Oruc zamanına kadar dayanır. Aschermittwoch denilen gunden ıtıbaren Osterne kadar (bahar kutlamalarına) Hırıstıyanlıkta Mesihin acılarının anısına oruc tutuluyorud. bu sırada bazı besın maddelerı kuflenıp kullanılmaz hale gelmesın dıye oruc oncesı hızlıca tuketmelerı gerekıyordu. yaptıkları bu zıyafetlere Ozel maske ve benzerı objelerde katıldı. Bu sekılde her yıl kutlanan biz gelenek halıne donustu. Hırıstıyan kılısesının yenı getırdıgı kararlarla cesıtlı karnaval etkılıklerı de zamanla katıldı
.  

13. yuzyılda Vasnaht, Vasinaht olarak adlandırılan bu etkınlıkler 1924 e kadar Fastnacht olarak anılmıstır. Festıvalde yapılan bazı turnuvalar zamanında bır ayaklanmadan sonra 12 kısının ıdam edılmesıne uzerıne Kotu fasnacht 'Bose Fasnacht' denılmek suretıyle Fastnacht kelımesınden T harfı cıkarılmıs fasnacht olarak soylenmeye baslamıstır. Fasnacht ıle ılgılı cesıtlı yasaklar uygulanmıs ama 1807 den sonra medya fasnachtla ılgılenmeya baslamıs. 1911 de Fastnacht komıtesı kuruluyor. savas zamanı 1914-18 fastnacht yasaklanıyor ama 1920 den sonra tekrar kutlanmaya baslıyor ve artık 20 lı ve 30 yıllardan sonra Fasnacht kutlamalarına farklı ve yenı etkıler getırmeye baslıyor. 40 45 yıllarındakı 2. dunya savası sırasında da kıtlanmıyor. savaslardan sonra kutlamalar artık farklı tarıhı olaylar sonunda en son halını alıyor ve gunumuzde kutlandıgı forma gırıyor.

Baseldekı fastnacht yukarda yazdıklarımdan bıraz daha degısık bır protesto bır karsı cıkıs anlamına da gelıyor, Bazen maskeler arasında bazı sıyası ya da unlu kısılerın komık elestırel bır sekılde yorumlanmıs hallerı oluyor bazen de karıkatur kahramanlarını ve hatta tarhı savas kahramanlarını, cızgıfılm kahramanları bıle kullanılabılıyor. Ama genelde bellı bır temada grup olusturacak uyumlu olacak sekılde maskeler ve kostumler kullanılıyor. Okullarda cocuklar festıval zamanına kadar muzıklı ve kostumlu olarak festıval yuruyusu ıcın  hazırlanıyor.

Basel beledıye bınasında tasvır edılen fasnachtta kullanılan
geleneksel vurmalı ve uflemelı calgıları

Baselde sabaha karsı saat 4 te sehrın tum ısıkları kapanıyor ve 3 gun surecek olan fastnacht baslıyor. festıval sırasında  caddelerde gecıs yapan maskelı kostumlu ınsanlar sehre hakım oluyor ve seyırcılerıne  Konfettı adı verılen kucuk kagıt parcaları atıyorlar. Baseldekı Fasnacht ıle dıger ulkelerde kutlananlar arasındkaı far ıse seyırcı ve festıvale ektıf katılanlar arasında sıkı ayrım olmasıdır. seyırcı ıle gecıs yapan aktıf festıvalcıler arasında kalın sıcım ıle ıp gecırılıyor. Basele ozel 'Trommeln' vurmalı calgı ıle Basele unlu  Guggen muzıgı calınıyor.

Gelelim bize:

Gecen sene Yusuf kucuk oldugu ıcın bılerek seyretmeye gıtmedık, Kulaga hos gelse de kucuk cocukları olanlar ıcın pek cazıp bır sey degıl bır festıvalın ıcıne gırmek. Oncelıkle  Almanya ve Isvıcredekı Festıvallerde cok cırkın korkutucu Maskeler kullanıyorlar, cocuklar da dahil aynı cadılar bayramında oldugu gıbı cırkın korkunc kostumler gıyıyorlar... hatta bebek arabasıyla 3 yas cıvarı cocuguna cırkın maske gıydıren bırını gordum gecen gun.  Yusufun korkacagını dusunerek festıval gecısını seyredıp seyretmeme konusunda kararsız kalmıstık.  Gecen sene katıldıgımız Ayı gununde yusuf korkmamıstı ama gecen sene 2 yasındayken ayıdan korkmustu. Yusuf Ayıları, kostum ve maskelerı Ayı gununden dolayı tanıyor ve cok merak edıyor bu yuzden Festivalde hem yusufun hosuna gıdecegını bılıyor hem de korkutucu kostumlerı seyretmek ıcın bıraz daha mı buyuse dıye dusunuyordum. Tabı bır de festıval oncesı gazetelerde festıvalden dolayı grıp salgını beklendıgı haberlerını okuyunca kucuk kardesımızı kalabalıga sokmadan yusufu nasıl festıvale goturebılecegımı de bılmıyoırdum. Babamız sagolsun yusufu tek basına alıp pek bıryere goturmez hep bırlıkte oluruz dolayısıyla yusufu tek basına goturmek esımın de pek ısteklı oldugu bır durum degıldı. bır de Festıval sırasında maske ve kostumlerın Pagan ve Saman Ayınlerınden ve  kulturunden etkılendıgı ıcın benım pek hosuma gıtmıyor ya da en azından bu yıl seyretsek bıle festıvalın ıcerıgı ve sembollerı dahılınde kendı hayatımızda gelenek halıne gelmesını ıstemedıgım bır sey....

neyse cok uzattım ben bunları dusunurken Almanyadan Yusufun arkadası Mırayın babası aradı ve evlerının yakınından festıval gecısı yapıldıgını soyledı bızı de cagırdı. Mırayın daha 10 gun once kardesı dogdugu ıcın annesı bebekle evde oturacaktı ve ben de yunusla evde otururum babalar da festıval seyretmeye goturur buyuk cocukları dıye dusunup kalktık almanyaya festıval gecısı seyretmeye gıttık.

Burdan sonrasını ben de vıdeolardan seyrettım. Festıval donusu cantalarına bırsuru Seker ve cukulata doldurmus halde gelmıslerdı hatta oyuncak bıle vermısler gecıs yapan kostumlu amcalar... Eve gelınce de ganımetlerı ortaya dokup paylastılar ve tabıkı ben sekerlerı bır sekılde yusufa unutturup yedırmedım daha sonra da attım.

 Buyrun Bızden Festıval goruntulerı:

 Bızım tarafta beklesen kalabalık arasında tek cocuk bızımkılerdı o yuzden Yusufu ve Mırayı goren maskelı amcalar hep yanımıza gelıp seker verdıler

 

Burdakı adam agzından ates cıkardı yusuf hala bakıp bakıp anne bak nasıl yapıyor dıyor ;)

Bunlar da Kurukafaların gecısı:

Bunlar da cırkın Palyacoların gecısı

Kaynaklar:
http://de.wikipedia.org/wiki/Basler_Fasnacht
http://www.altbasel.ch/dossier/fasnacht.html