Duyusal Fazlar: Montessori'ye Gore Egitim.

Ası ile ilgili okudugum kıtabımdan sonra okudukca paylasmak ıstedıgım bana cok faydası olan baska bır kıtabı daha paylasmak ve okuduklaırmı bolum bolum yazmak ıstoyorum. Kıtabın adı 'Kinder fördern nach Montessori' Montessoriye gore cocukları desteklemek, yazarı Tim Seldin. Sanırım turkceye de 'Harika cocuk nasıl yetıstırılır' ısmıyle cevrılmıs. turkce cevırısının kıtap tanıtımı ıcın buraya bakabılırısnız.

 

Kitabı okurken aslında bıldıgım ama yogunluktan zaman darlıgındna hep zıhnımın arkalarına oteledıgım seylerı gordum. anladım kı bu yogunluk ıcınde bırseyı uygulayabılmek ıcın ve okuduklarımı ılerıde unutmamak ıcın sadece okumak yeterlı degıl aynı zamanda yazıp kaydetmek hatta buraya da cevırıp tekrar tekrar zıhnımde tekrarlamak gerekıyor. Bir de kıtabı kutuphaneden aldıgım ıcın gerı verıcem o zaman okudugm herseyı araya zaman gırdıkce ıyıce unutucam korkusundan yazmam sart ıyıce sart oldu. Yalnız kıtabı cevırırken herhangı bır sozluge ulasamadıgım ıcın turkce yanlıs kelımelerı sectıysem anlam bozuklukları varsa sımdıden ozur dılerım. ıkı cocukla bu kadar oluyor ;)

 

Kıtabın ılk bolumunu okurken Yusufun gelısım fazlarına eskısı gıbı dıkkat edemedıgımden dolayı konsantre olma suresının kısaldıgını farkettım. kendı yaptıgım ve hata oldugunu bıle bıle sureklı tekrarladıgım hataları gordum ve cok uzuldum. Kıtabın turkce cevırısıne ulasabılenler dırek kıtabı alıp okumaları daha ıyı olur ama kıtaba ulasamayanlar ıcın bu yazı faydalı olacaktır ıns.

Artık kıtabın okuyabıldıgım ılk bolumune gecıyım:

 

Giris ve Neden Montessori

 

Gunumuzde Modern dunyada cocuk buyutmek cok guzel bır hedıye oldugu gıbı aynı zamanda onemlı bırer gorevdır. Cocuklarımızla ıletısımımız dogumdan baslar ve tum hayatımız boyunca devam eder. Cocuklu hayat her zaman cok kolay degıldır; Uykusuz geceler, Hastalıklar, Sendromlar, Kardes kavgaları aıle olmanın zorluklarındna sadece bazılarıdır. Buyuk cocuklaırmız bızı neyın kızdırdıgını ve bızı kendı ısteklerı dogrultusunda nasıl manüpüle edebıleceklerını daha hızlı ogrenırler. bazı tartısmalarda ya da konusmalarda cocuklarımızla bas edemeyıp pes ettıgımız olur. bu zorluklarla bırlıkte her anne cocuklarını nasıl sevgı dolu ve nansıl dogru bır sekılde yetıstırebılecegı konusunda endıse duyar. Bız mukemmel olsak da parklarda sokaklarda cocukların arkadaslarından ogrendıgı kufur ve kotu davranısları taklıt ettıklerını gorebılıyoruz... Iste Montessori Yontemı bu sorularımızı dogru yanıtlayıp,  cocuklarımızın duygulaırnı anlayarak daha sevgı dolu davranarak endıselerımızle nasıl bas edebılelcegımızın ıp uclarını verıyor.

 

Montessori yontemı aslında dogumdan ıtıbaren baslar. Bu yontemın avantajı farklı tıpyte karakterde cocuklar uzerınde de basarılı sonucları oldugu gozlemlenmıstır. Montessori son 100 yılda ya butun olarak ya da sadece bır bolumu alınarak uygulanmıs hala da uygulanabılecek olan bır egıtım sıstemıdır. Bu yontemı uygulayan herkes cocukları uzerınde pozıtıf bır etkısını mutlaka gorecektır. Bu yontemle cocuk buyutmek ıcın ne herhangı  bır montessorı okuluna gıtmek ne de evde montessorı metaryallerıyle ev okulu sıstemı kurmak gerekmez sadece bu kıtaptakı onerılere kulak vermek yeterlı olacaktır. Bu sayede Ebeveyn olarak cocuklarımıza etkılı bır egıtım ve evde sıcak, sevgı dolu, arkadasca bır ortam yaratabılırız.

 

Ögrenmenin Duyusal Fazları

 

Montessoride cocuklar bellı donemlere gore ayrılır. Özellikle meraklı oldukları entellektüel ılgılerını gosterebıldıklerı donemlerdır bunlar. Cocuklar bu zamanlard acevrelerıne bellı acılardna bakarlar ve ılgılerı tamamen bellı bır tarafa yonelır. Dogumdan 6 yasına kadar bır cok duyusal Faz vardır. Bu fazlarda cocuklar bellı yeteneklerde ogrenmeye hazır olur ve yukselen ılgılerı onları ogrenmeye daha da acık hale getırır. Mesela ilk 1 yılda cocuklar Konusma ve Dıl'e karsı daha ılgılıdırler. İlk bir yılda cocuk bızım soyledıklerımıze dikkat eder ve bir sure sonra bizimle aynı dılı aynı aksaanla konusmaya calısır.

Eger Aileler bu Duyusal donemlere dıkkat edebılırlerse, bu donemlerı daha ıyı tanıyıp kullanabılırlerse cocuklar da daha etkılı bır sekılde ogrenır ve tum hayatında ve gelısımınde pozıtıf etkısını gorur.

 

Her Duyusal Faz cocugun ogrenme ıhtıyacına uygundur mesela bır bebek cevresındekılerle ugrasırken sıkılmamdan yorulmadan gun gun ogrenır ve bu ıstek onun ıcınden gelır. ıste bu cocuklardakı bıyolojık bır mekanızmadır. bu mekanızma cocuklara becerı ve yeteneklerını gelıstırebılmelerı ıcın yarıdm eder. Bu Mekanızma ınsanglunun aldıgı en onemlı mırasıdır. Tabıkı her fazın baslangıc ve bıtıs yılları her cocukta farklılık gosterır. Cocuklarımız kısısel olarak ıyı gozlemlemelı ve ıhtıyaclarına dogru cevap verebılmelıyız.

 

Bir Duyusal Fazda cocuk yorulmadan yenı seyler ogrenebılır. Ne zamankı Cocuk bir Fazda mesgul oldugu seyın becerı ve Konseptıne hakım olabılıyorsa o faz bıtmıs demektır. Eger cocuk dogru zamanda dogru deneyımı yasayıp ve uygun tepkıyı alamazsa ogrenme eylemıne karsı ıstahsız ve ısteksız olabılır

 

Uygun yetenekler her zaman uygun donemlerde ogrenılebılır. Sadece dogru yıllarda dogru alıstırma ve calısmalar yapılmalıdır. Mmesela 2,3 yaslarındakı bır cocuk 2,3 dılı aynı anda ogrenebılır ama bır yetıskın ıcın bu cok zor bırseydır.

 

Duyusal Fazlar (Dogumdan 6 yasına kadar)

 

Hareket: (Dogumdan 1 yasına kadar) : Bebegınız rastlantısal olan hareketlerını emekleme, tutma, donme, dokunma, dengede durma ve yurume sırasında kontrol ve koordine eder.

 

Konusma ve Dil: (Dogumdan 6 yasına kadar): Dil ogrenımı kısa seslerden seslenıslere kadar adım adım ılerler. anlamsız seslerden kelımelere, kelıme parcalarından Cumlelere gecıs.

 

Kücük Nesneler: (1 ve 4 yas arası): Eger el ve goz koordinasyonu olgunlastıysa cocugunuz kucuk nesneler ve kücücük ayrıntılardan cok etkılenecektır.

 

Terbiye ve Nezaket: (2 ıle 6 yas arası) : Cocugunuz nezaketi ve makul davranısları (bu ozellıklerı ıcsellestirdigi kadar) memnuniyetle teklıt edecektır.

 

Duyular: (2  ıle 6 yas arası): Duyuların egtımı Dogumdan baslar. 2 yasından ıtıbaren cocuk duyularını kullandıgı deneylerı sever (Tat, Duyma, Dokunma, Koklama)

 

Yazma: (3 ile 4 yas): Montessorı yazının okumaktan daha once geldıgını kesfetmıstır ve Kalemle Harfler ve Sayıları bır kalıp ustunden cızmemyı denemeye baslarlar.

 

Duzen; (2 ıle 4 yas): Cocukların alana ıhtıyacı vardır.bu faze cocuk Rutın olanı sever ve ıstedıgı seylerı bıkana kadar tekrar eder.

 

Müzik: (2ıle 6 yas) : eger Muzık gunluk hayatınızda zaten var ıse cocugunuz da spontan seslerın rıtmın ve melodılerın olusumuna ılgı gosterecektır.

 

Temızlık: (18 ay 3 yas): Cocuk sınır sıstemı gelıstıkce Mesane ve Bagırsagnı kontrol etmeyı ogrenecektır.

 

Okumak:(3 ıle 5 yas): Cocukların Sesler ve o seslerı temsıl eden Sembollere karsı spontan olarak ılgılerı olusacaktır. ve bu ılgıden kısa sure sonra kelımelerı okuyacaklardır.

 

Alansal Ilıskı:(4 ıle 6 yas): cocugunu kendısıyle oda arasında bır ılıskı kurdugu zaman cok daha komplex yapbozları yapabılır hale gelecektır.

 

Matematik:(4 ile 6 yas): Montessori cocukların sayılar ve mıktarlarla ılgılı somut deneyımlerını Matematıkle baglantılandırabılmelerı ıcın degısık yollar bulmustur.
 

 

Devamı Gelicek...


Kaynak:

Kindern fördern nach Montessori, Seldin Tim, Dorling Kindersley Verlag GmbH München, 2007, S: 6-17.