Yazar: Jack Goody
Bu kitapta yazar, Avrupanın kendi zaman (büyük ölçüde Hıristiyan) ve uzamları hakkındaki tarihselleştirmelerini Avrasya dünyasının geri kalanına dayatarak Doğu'nun tarihini nasıl çaldığını ele almış.
Kitap Alfabeden, Antik çagdan, feodalizm, kapitalizm, rönesans, kent ve üniversiteler, Hümanizma, Demokrasi, Aşk vs... gibi bir çok uygulama, değer ve kavramı kendisine atfederken, Avrupanın 19. Yy sömürge gücünü de kullanarak kendi kültürlerini benzersiz kabul ederek, dünyanın geri kalanını da görmezlikten gelmesini gösterir okura.
Referans noktası olarak çağdaş Avrupayla veya Avrupa bilimiyle başlarsanız, başka herşey sapma ve eksik gibi görünür. Bu, geriye ya da başka yere bakan çağdaş Avrupalı tarihçinin genel sorunudur. Son dönem Avrupa bilimi ölçü haline geldiği, diğer herşeye eksik, açıklanması gereken bir başarısızlık olarak görüldüğü için, farklılığa bir şekilde olumsuz bir anlam yüklenmektedir.
Uygarlık, iktidar ve servet araçlarının nasıl elde edileceğini anlayan bir azınlık tarafından, direnen bir çoğunluğa dayatilan bir şeydir. Freuda göre mesela kitleler "tembel ve akılsızdır" ve en azından eğitim sayesinde uygarlıktan nefret etmeyi bırakıp içgüdünün feda edilmesi dahil diğer faydaları kabul edinceye, kuralları içselleştirinceye kadar zor yoluyla denetlenmeleri gerekir. Einstein da "Uygarlıktaki gelişmemize karşılık olarak odediğimiz bedel, suçluluk duygusunun ağırlaşması yoluyla mutluluğun kaybıdır" der.
Hal böyle olunca özellikle Yahudi kökenli sosyolog ve tarihçilerin öve öve bitiremedikleri o asil, ayakkabiları üzerinde kibarca yürüyen Avrupa uygarlığından olan naziler, hiç tereddüt etmeden kendi gibi olmayanları katledebildiler!
Oysa Jack Goody en başından beri yukarda bahsedilen uygulama, deger ve kavramların dunyanın diğer bölgelerinde de kendi toplumsal yapılarina ve yaşadıkları zamana uygun olarak zaten mevcut olduğunu gösterir. Hiçbirşeyi Avrupa kendisi icat etmediği gibi, ustelik iddia ettiklerinin tersine sahip olduklari maddi manevi bir çok şeyi Avrupa dışından devşirdiklerini (çaldıklarını) görürüz. Oysa dünya tarihi bize tarih, bilim ve kültürün bir insanlık birikimi oldugunu hiçbir kultür ya da ırka özgü olmadığını ve hatta tarihe bakarsak bu birikime sahip uygarlıkların sürekli el değiştirdiğinden hareketle Avrupanın da bu bayrağı başka bir topluluğa devredeceği gerçeğini de şimdiden görebiliyoruz.
Kitabı okumayı herkese tavsiye ederim ve hatta eleştirel bir bakış olduğu için kaynak kitap olarak kütüphanenizde bulunmasını tavsiye ederim.
Bilim tarihi alanında çalışmak isteyen herkese ilk defa 1982'de basılmış olan Ronan'ın bu kitabı tavsiye edilir.
Bilinen ilk bilim hareketlerinden, Çin, yunan, hint, islam, Avrupa vs... bilimin gelişmesine katkıda bulunduğu bilinen nerdeyse tüm kültürlere ait verileri kullanmış yazar.
Benim kendi adıma aldığım çok fazla not olmasına rağmen burda tek tek paylaşmayıp konuya ilgisi olan herkese kitabı okumasını tavsiye etmekle yetineceğim keza zaten Colin'in Bilim Tarihi herkes tarafından bilinen klasik bir kaynak kitaptır.
Yalnız, yazarın yakın tarihe ait bazı kişilerin akrabalık bağlarından bahsetmiş olması, benim zihnimde olayların ve gelişmelerin seyri hakkındaki bazı muğlak noktaları aydınlattığını not olarak buraya bırakayım. Sadece malumata sahip olmak değil, o malumatları birbiri ardına dizen bazı bağlantıları görmek geçmişi doğru anlayıp geleceği de doğru şekillendirebilmek adına gerekli bir yaklasım.
Herkese iyi okumalar.
Kitap: Endülüs Mirası - Avrupa Islam'a Neler Borçlu?
Önceki senelerde yaptığım yoğun Endülüs okumalarından ve bu sene Colin Ronan'ın bilim tarihi kitabını okudukta sonra özellikle Ispanyol bir bilim tarihçisinin gözünden bu iki alanı biraraya getiren yazar Juan Vernet'in bu eşsiz çalışmasını okudum ve herkese de tavsiye ederim. Kitap, verdiği bilgilerle, alintıları ve bağlantiları ile muazzam bir kaynak eser niteliğinde.
Islamın doğuşundan baslayıp, kurulan hanedanlıkları kısaca anlatarak başlıyor. Daha sonra antik fragmanların islam kültüründeki eserlerde ortaya cıkışı, çin-pers-yunan-hint-mağrib vs. gibi coğrafyalardaki birikimin muazzam bir çeviri faaliyeti ile arap diline aktarimina özellikle ayrıntılı bir şekilde yer veriyor yazar. Sadece diğer kültürlerden arap diline değil, arap dilinde ortaya çıkan bilim, sanat ve edebi faaliyetlerin de Endülüs aracılıgı ile latin diline aktarımını saglayan yoğun çeviri faaliyetlerini gayet ayrıntılı bir şekilde işlemis. Her bir yüzyılda hangi alanda hangi yayım, çeviri, tartışma vs yapılmışsa hepsini ayrı ayrı başlık halinde sunmuş.
Felsefe ve din, gizli ilimler, matematik, astronomi, optik, astroloji, ezoterik simya, tıp, fizik, teknik, denizcilik, jeoloji, botanik, zooloji, sanat, destan, edebiyat, lirik vb. Bir çok alanda doğu birikimi üzerine yenilikler inşaa eden arap dilindeki gelişmelerin batîya aktarıminın sandıgımızdan da daha etkin bir şekilde ve bazan çok tanıdık isimlerle gerçekleştiğini de görüyorsunuz.
Ozellikle çocuklarımın ileride başvurmasını istediğim derli toplu bilimsel bir çalışma olarak Vernet'in bu eseri, bu konuda benim de aklıma takılacak her durumda karıştirabileceğim bir eser olarak evimde bulunacak.
Herkese iyi okumalar.
Cok tesekkurler harika yorumlar ve paylasımlar , Allah razı olsun
YanıtlaSilHoşgeldiniz. Ben teşekkür ederim güzel yorumunuz için
Sil