Gotik Mimarlik ve Skolastik Felsefe (Bcp-Eylül)

Merhaba, deep ve Okurixden öğrendiğim Blogları Canlandırma Projesi (BCP) sayesinde bloguma duzenli olarak yazi giriyorum. Bu proje dahilinde her ay bir konu belirleniyor ve biz de o konuyu iceren kitap, dergi, film, belgesel vs. her ne olursa farketmez bunlari okuyup, seyredip blogumuza yazi olarak giriyoruz. Bu ayin konusu Gotik ve Gerilimdi ama ben yaşını başını almış biri olarak bu iki türü de sevemedim bir türlü. O nedenle küçük bir belki de hile denebilecek bir şey yaptım ve Gotik mimari konusunda bir kitap okudum. Etkinlikte kastedilen Gotik kelimesi her ne kadar edebiyattaki anlamini kastetse de ben en azindan anlami alamiyorsam lafzi alirim dedim ve yine de bu ayi bos birakmadim.

Kitap: Gotik Mimarlık ve Skolastik Felsefe (Ortaçağda Sanat, Felsefe ve Din arasındaki benzerliklerin incelenmesi)

Yazar: Erwin Panofsky

1951 yarihli bu kitabın içeriği: Biçim ve içeriğiyle sanatın; yaratıldığı ortamın ekonomik, toplumsal ve düşünsel yapısıyla gelişen bir olgu olduğu günümüzde tartışılmaz bir gerçek olarak kabul edilmektedir. Alman yahudilerinden olan Profesör Erwin Panofsky'nin çalışmasında bu ilişki iki bileşende, felsefe ve sanatta, karşılaştırılarak somutlaştırılmaktadır. Bu karşılaştırma da titiz bir çözümlemeye dayanmaktadır. Panofsky, iki yüzyılı kapsayan gelişmeyi güçlü bir gözlemle, her iki bileşende de ayrıntıya inerek karşı karşıya getiriyor. Dönemin düşünce alışkanlığı nasıl Skolastik Felsefeyi oluşturup geliştiriyor ve çözüyorsa, benzer biçimde Gotik Mimarlığı da var ediyor, geliştiriyor ve çözüyor. Mimarlık gibi, strüktürün kurulmasına dayanan bir yaratıcılıkta da süreç adım adım izlenebiliyor. Sanatın toplumun görsel dili olduğu gerçeği böylece netleşebiliyor.

Bu çalışmada, Skolastik dönemde inşa edilmiş Gotik mimari üsluptaki kiliselerin ikonolojik araştırmasını yapan Panofsky’nin Skolastik felsefe ve Gotik mimari arasındaki paralelliğe yönelik saptadığı bulgular örneklenmektedir.

Bu kitap benim icin daha önce benzerlerini okumadigimdan dolayi yeni bir alana pencere acmami sagladigi icin cok faydasini gormekle birlikte tabiki dili ve kelimeleri benim icin yeni oldugu icin nispeten daha yavas okumam gerekti. Gotik ile ilgili gecen ay All About History dergisinde okuduğum şu cümleyi tam da burda alıntılanak istiyorum:

"Gotik Mimari" tabiri ancak Rönesans mimarisine geçildiği dönemde ortaya atılmıştır. Gotik kelimesini kullanan ilk kişi olan italyan ressam ve mimar GIorgio Vasari, "barbar" olarak bilinen Gotlara özgü bir tarz anlamını vurgulamak istemiştir. 1

Daha fazla yazamayacagim cocuklar tepemde kahvalto diye ağlaşıyorlar....

Not: konuyla ilgili Kocaeli Universitesi Mimarlık ve Yaşam dergisinde yayımlanmış Sait Alp Akçagüner'in yazdığı şu makaleyi de okuyabilirsiniz:

https://www.researchgate.net/publication/342565036_Gotik_Mimari_ve_Skolastik_Felsefe_Iliskisi_Uzerine_Bir_Deneme

1: All About History, temmuz/ağustos 2023, s:15