Dikkat!, Zamanımızı Calıyorlar!, (Momo - Michael Ende)

Cok sık ısmını duyduğum Michael Ende nın Momo kitabını özellikle de güvendiğim arkadaşlarımın hepsi önerince mutlaka okumalıyım dedım. Türkce bulmam nerdeyse imkansız olduğu için kütüphaneye gıdıp kıtabı aldım. Okumaya başladım ve neden daha önce okumamışım dıye uzuldum açıkçası. Bu kitabı herkes okumalı ama özellikle Anne-Babalar mutlaka ama mutlaka okumalılar.

Kitabın kahramanı Momo kımsesız ve sehrın ortasındaki yıkıntılarda oturan, dınlemesını cok ıyı bıldıgı ıcın herkesın ona gıdıp derdını anlattığı, çocukların gıdıp onunla oynamaktan buyuk keyıf aldıkları bir kız çocuğudur. Zaman ilerledıkce Momonun yanına önce yetıskinler gelmemeye başlamıştır, daha sonra da çocuklar sokaklarda ıyıce kaybolmaya başlamışlardır. Etrafta görünen Gri adamlar da görünmeden dolaşmaya başlamışlardır.

Kıtabı okudukça anlarız kı bu gri Adamlar insanlarla anlaşarak onların zamanlarını tasarruf etme yalanıyla onların zamanını çalıyorlardır ve çaldıkları bu zamanlarla yaşamlarına devam edıyorlardır. Herkes artık zamanını daha verımlı kullanma adına sureklı acele etme halıne gırmıstır. Mahalle sakınlerının sohbet ettıgı sıcak Lokalı mesela zamanla Exppress lokanta olmuş ve 'Cok ye, az konus' Sloganıyla ınsanların zamanını harcamadan karınlarını doyurmalarına yardım eder olmuş. Artık insanlar zaman kaybı olduğunu dusunduklerı ıcın Momonun yanına gıtmez, yaslılarını huzurevine koyar ve sevdıklerıyle vakıt gecırmemeye başlamışlardır. Tabıkı aslında ıhtıyacımız olmayan bır cok seyı alamabılmek ıcın daha cok calısmak daha cok para kazanmak ıcın de sureklı kendını paralamaya başlamıştır ınsanlar. Bu durumdan en cok çocuklar etkılenmıstır cunku artık çocuklarla vakıt gecırmek tamamen vakıt kaybı olduğu ıcın cocukların ellerine pahalı oyuncak ve Tabletler vererek onların cevresındekı yetıskınlerın zamanlarını boşuna harcamamaları ıcın gecıcı cözüm bulunmuştur.


İnsanların Zamanlarını tasarruf ettirerek calan gri Adamlar ıcın ıse en tehlıkelı kısıler çocuklar ve yetıskınlere ne olduğunu sorgulayan Momodur. Cocuklar zamanlarını tasarruf etmeye yanaşmazlar cunku onlar ıcın hesap kıtap yotur, onlar An'ı yasamak ısterler ve hayattan tad almak ısterler. Cocuklar ıcın mutlu olmak esastır. Bu yüzden gri Adamlar yetişkinleri çocuklarının zamanlarını boşuna harcadıkları, sokaklarda bos bos gezıneceklerıne bellı bır yere toplanıp sımdıden gelecegın mesleklerine hazırlanmaları gerektıgı konusunda ıkna edıp çocukları kıtapta 'Çocuk Deposu' denen bızım 'Okul' dıye bıldıgımız yerlere kapatmaya  başladılar. Kaçmak ya da orda yaptırılan seylere katılmamak mumkun degıldır. Cocuklar farklı düsünmeyecek ve Hayalguclerını kullanmayacaklardır tek yapmaları gereken ılerıde faydalı olacak bılgıler ve oyun oynamayı orda yetıskınlerden ögrenmektır. Gri Adamlar Cocuklugu da bu sekılde çaldıktan sonra Momo ıyıce yalnız kalır. Ve sonunda Momo arkadaşlarını kurtarmaya karar verir.

Hıkaye böyle devam edıyor kı her bır satırda sankı fantastık bır kurgu okumuyor da gerceklerı okuyor gıbı hıssedıyorsunuz. Belki gri Adamlar gelıp zamanlarımızı çalmıyor ama bırı zamnımızın bereketını çalıyor, buna doğru degıl diyecek kımse çıkamaz heralde. Artık dönüp çocuklarımızla geçireceğimiz 2 saate boşa gıtmıs vakıt gıbı bakıyoruz. Hangımız çocuklarımıza -Zamanım yok yavrum, demedı kı? Oysa Zaman kıtapta da tanımlandığı gıbı Yasamaktı. Yasadıgın kadar zamanın genısler, o An'ı hıssedersın zamanın coktur... Ama acele edıp duygularımızı kapatıp mantığımızla hesaplarla kıtaplarla bırseylerı sureklı yetıstırmek ıcın uğraştıkça zamanımız daralır. Gecıp gıden Zamanı kaçırmış oluruz.  Evet birileri öyle ya da böyle zamanlarımızı ve Yasamlarımızı çalıyor ve en kötüsü de biz buna razıyız.

Alman yazar Michael Ende'nin bu sekılde bır uslup kullanarak toplumu elestırmesı, Yani bu tarz bir bakısın Almanyadan çıkması benı sasırtmadı. Özellikle Kitaptaki gıbı insana fayda gözeten bır bakısı Almanyaya geldıgımde cok net bır sekılde hıssettım. Avrupada en sıkı sekılde Okul zorunluluğunu uygulayan tek ülkedir Almanya. Hatta çocuk sağlık raporu yoksa aılesıyle gezmeye bıle gıdemez 1 gun bıle okula gıtmemezlık etmemelıdır yoksa aıle ceza alır. Kıtaptakı Çocuk Depolarına benzemiyor mu bu sıstem ? İsvicrede ve Avusturyada yine de parklarda sık sık çocuk gorurdum ama Almanyada parklar bomboş. Hatta geçenlerde gazetede bızım evın yakınındakı çocuk parkı hakkında '60 lardan kalma çocuk parkı ve orda unutulmuş' ıfadesıyle bıle karsılastım.

Cocukların evlerınde ya da okullarda gelecek ıcın egıtılerek zamanlarını gereksız harcamalarına engel oluyor sistem. Alman ınsanı kurallar hakkında fıkır yurutup durumu ınsayıtıf kullanarak esnetmez mesela. Kuraldır o, O'nun hakkında düşünmen bıle karsıdakını sasırtır. Sıkı bir Disiplin anlayışı hakimdir, ve çocukların yuzlerınden erkenden olgunlaştıklarını okumak cok zor degıldır.  Dıkkat edersenız Avrupalı ya da batı demiyorum özellikle Almanlar diyorum cunku dıger ülkelerde bu kadar net gorememıstım bu durumu. Zaten Almanya da bu dısıplın sayesınde 2. dünya savasından sonra bu kadar kalkınıp zengınlestı ya...  Bılıyorum cok yuklendım Almanlara begendıgım takdır ettıgım bır cok yanları da var tabıkı ama Okul ve Dısıplını bıraz abartıyorlar.

Ama çocuğumun ılerıde zengın olup yapacaklarını hıcbır zaman yetıstırememesı, sureklı ordan oraya koşturması, Aılesıne ayıracak yeterince vaktı olmaması ıle yakınmasını mı, yoksa hayatı yasayan onu hissederek mutlu olan ve belki bos bos gezen bırı olmasını mı tercıh ederım dıye sorarsam kendıme acık ara 2. sını secerım....

Dun arabayla dünya turu yapmak ıcın yola çıkan ve bu yolda 4 cocugu olan bır aılenın röportajını dınledım. Adam cok güzel bır sey soyledı. 'Sız Yasamak istersenız Hayat da sıze gelır'  Zaman Yasamaktır, O halde istediğimiz gibi yasayalım.... Neyi seviyorsak onu yapalım...

Momo'yu mutlaka okuyun derım, şiddetle tavsıye ederım, Okumayan kalmasın derim...

Simdilerde de Michael Endenın bir diğer Fantastık kitabı 'Hic bitmeyecek Öykü' yü okumaya başladım. Sırada da 'Özgürlük Hapishanesi' bekliyor... Ben sevdim Michael Endeyi ;)

Kitaptan altını cızdıgım bölümlerden bır kısmını eklemeden olmaz tabıkı

• Gri Adamlar Momo'yu yetıskınlerı oyalamasın dıye kandırmaya çalışırken cok güzel yenı Oyuncaklar verır ve soyle der: 'Görüyorsun ya, cok kolay. İnsan hep yeni bir seyler alırsa, canı sıkılmaz.' ve arkadaşa ihtiyaç duymaz. 'Artık Arkadaslarına gerek yok anlıyor musun?' S117

• 'Oyuncaklar en küçük ayrıntılarına kadar öyle ince düşünülerek yapılmışlardı ki, çocukların hayal kurmalarını gerektiren bir yanları kalmamıştı. Böylece çocuklar genellikle saatlerce oturdukları yerden onların dönmelerini, dolaşmalarını, seyrederek sıkılıyor, akıllarına da bırsey gelmıyordu. Sonunda hepsi eski oyunlarını özlüyorlardı. Bir kac tahta parçası, kutular, yırtık bir masa örtüsü ve belki bir avuç tasa biraz hayal karıştı mı, ah ne oyunlar oynanırdı.' S.97

• 'Yasamda esas olan, insanların bir yere gelmesi, bir sey olması, bir seylere sahip olmasıdır. Kim ötekilerden daha öndeyse, daha iyi yerdeyse ve daha cok seye sahipse, başka seyler kendılıgınden gelir: Dostluk, Arkadaslık, Sevgi, Seref vb..' S.120

• 'Cocuklar bizim doğal düşmanlarımızdır, Onlar olmasaydı insanlık çoktan bizim pençemize düşmüş olacaktı. Cocukları zaman tasarrufuna alıştırmak büyük insanları alıştırmaktan daha güçtür. Bu yüzden en sert yasamız sudur: Er gec sıra Çocuklara da gelir.'  S: 148

• 'Cocukların denetımsız kalması onların ahlaksız ve ileride suca eğilimli olmalarına sebep olabılır. devlet bütün çocuklara sahip çıkmalıdır. Onların toplum ıcınde yararlı kısıler olmalarını sağlayacak kurumlar açmak devletın isidir.' S: 233

• 'Okullarda (Çocuk depolarında) oyun oynamak onlara öğretiliyordu. ve bu oyunlar hep yararlı bşr hizmet seklinde oluyordu. Ancak böylece bazı seylerı unutmaları gerektı, neleri derseniz : Sevinmeyi, Hayal kurmayı ve Heyecanlanmayı unuttular. Kendılerınden beklenen seylerı asık yüzle, can sıkıntısı ve düşmanca tavırlarla yapıyorlardı, Kendı hallerıne bırakıldıkları zamanlarda ne yapacaklarını bılemıyorlardı, Akıllarına hıcbırsey gelmıyordu. Bütün olanlardan sonra yapabıldıklerı tek sey gurultu etmektı. Bu da ancak oyle sen sakrak sesler çıkararak degıl, vahşi, kaba bir bıcımde oluyordu'  S 235, 'Üzerlerinde tek tip elbiseler vardı' S 270

• 'Cocuklarımızı yarının dünyası ıcın yetıstırecek yerde, onların yıllarca, bırsuru degerlı vaktınıyararsız oyunlarla ziyan etmesinegöz yumuyoruz. Bu uygarlığımız ıcın buyuk bır ayıp ve gelecek kuşaklara karsı bır suctur' 'Kentın her mahallesine deyım yerındeyse birer çocuk deposu kuruldu. Cocukların sokaklarda, yeşil alanlarda veya parklarda yalnız basına dolaşması kesınlıkle yasaklanmıştı. Herhangı bır yerd ebır çocuk goruldu mu hemen bırı onu alıp en yakın depoya götürüyordu. Üstelik Anne ve Baba oldukça yüksek bır para cezası ödemek zorunda kalıyordu.' (Aynı Almanya) S.234

• 'Hayatta en tehlikeli sey, gerceklesmıs Hayellerdır.' S. 261

• 'Baskalarıyla paylaşılmayan zengınlıkler ınsanı mahvedıyordu' S.269

• Ve Momo Zaman hırsızlarını yendikten sonra Hersey degısmıstı 'Yol üstünde oynayan çocukları gören şoförler, arabalarını durdurup onlara gülümseyerek bakıyorlar,hatta bazısı arabalarındna ınıp onlarla top oynuyordu. Caddelerde karşılaşılan tanıdıklar durup hatır soruyor, ayaküstü biraz sohbet ediyorlardı. İse gidenlerin pencere önündeki cicekleri seyredecek veya küçük bir kusa yem atacak kadar vakitleri vardı. Doktorlar hastalarıyla tek tek ilgilenmeyezaman ayırabiliyordu. İsciler islerini severek, huzur içinde yapıyorlardı.Cunkü kimse onları en kısa sürede en cok is diye sıkıştırmıyordu. Artık herkesın bol bol zamanı vardı.' S. 334