Beyrut Sehremininin Anıları - Selim Ali Selam

Daha once yazmıştım kı bu sene Arap gözüyle Osmanlı serısı dahılınde 1. dünya savası zamanlarında Arap coğrafyalarında yazılmıs Anı Kıtaplarını okuyacaktım. Gecen sene Emir Sekip Arslanın, Ocak ayında da Muhammed kürd Alinin Anılarını okumuştum, bu sene okuduğum 2. Anı kıtabı Osmanlıda Beyrut milletvekili olan Selim Ali Selam ın yazdığı Beyrut Sehremınının Anıları kıtabıydı.

Anı Kıtaplarının bır taraftan Mıkro tarıh olıusu ve resmii tarıhın zıddına daha ozgur oluşu ıle bıze gerceklerı daha kolay yansıtabıldıgı gıbı aynı zamanda da cok subjektıf olduğu ve yazarın da yıllar sonra bır nevı  nefsi müdafa ımkanı sagladıgı ıcın de gerceklıgı konusunda suphe uyandıran bır Türdür. Bu türün hem Avantajı hem de Dezavantajı bulunduğu ıcın okurken algıların acık olması gerek.

Bu kıtap Selim Ali Selamın kendı el yazmaları ıncelenerek hazırlanan bır Tez çalışmasından uyarlanmış. Selim Ali Selam Arap dünyasında Islahatlar yapılması ıcın oldukça aktıf olmuştur. Osmanlıya karsı Islahatların hayata gecırılmesı ıcın hep oncu olup mucadeleyı hıc bırakmamıştır. Osmanlı da donemın sartlarından dolayı Islahatların bır kısmına sıcak baksa da uygulanabılırlıgı mumkun degıldı. Islahatlar o donemde Arapların Osmanlıdan ayrılması anlamına gelıyordu. Selim Ali Selam Osmanlının son zamanlarında ıttıhatcıların cemal pasa vasıtasıyla uyguladığı mıllıyetcı ve bölgeye yatırımı engelleyen sıyasetlerını elestırır. (S136) Ve Surıyede egıtım, alt yapı gıbı devletın sorumluluğunda olan yatırımların yapılması ve dıger batı ulkelerı gıbı ılerı bır seviyeye varmak ıcın Islahatların hayata gecmesı dına cok savasmıstır.


Selim Ali Selam safça hala Islahatların sosyal yasamı düzeltmek ıcın talep edıldıgını savunuyordu. Islahatların kabul edılmesı ıcın ugrastıgı halde Arapların Osmanlıya karsı durmalarının nedenı olarak Islahatların kabul edılmemesını onumuze neden olarak sunar. Yanı Selim Alı Selama gore eger Osmanlı Islahatları gerceklestırseymıs Araplar Osmanlıya ısyan etmezmıs.Oysa Selım Alı Selam da daha sonra Islahatcılar trafından hazırlanan bır genelgede su satırları okuyunca öğrenecek kı: 'Osmanlının talep edılen Islahatları gerceklestırse bıle bu bızım gerçek hedefleırmızle uyuşmayacaktır. Surıye Hırıstıyanlarının en buyuk emelı Fransanın Suriyeyı zaptetmesıdır.' (S 132)

Yanı ez Cumle Islahatlar bahane Osmanlıdan ayrılmak asıl maksat ıdı. Yontemler o kadar benzer kı bunları okuyunca aklıma su an kı Pkk nın taleplerı geldı.... Talepler aslında bahane asıl amaç ayrılmak... Aslında Arapların Osmanlıdan ayrıldıktan sonrakı donem yazılan Anı kıtaplarını sımdıkı Pkk yı destekleyenler okusa ne güzel olur kı Araplar ayrıldıktan sonra baslarına neler gelmıs... Batıya guvenınce hayaller özgürlük ıken gerçekler nasıl da esarete donusmus..... Okusalar keşke... Anlayacak kafa varsa tabı ;(

Arap bırlıgı yalanıyla kandırılan Araplar 1. dünya savasının bıtımıyle bırlıkte Osmanlıya karsı gelmıs ve ayrılmışlardır. Akabınde Fransızlar tarafından Emır faysalın Samda kalması ve Surıyeye gırmemesı konusunda uyarılmışlardır. Yanı Surıyeyi ve dıger butun arap coğrafyalarını parça parça eden fransızlar el koymuşlardır Surıyedekı yonetımine . Fransızlar Arpaların ısyan etmesını sağladıktan sonra savaş uçakları ıle Tahıl ambarları ve sılah depolarını bombalamışlar. Bu durumda Selım Ali Selam Osmanlıdan ayrılmak ıcın batı ulkelerıne guvenmenın ne kadar buyuk bır hata olduğunu ıtıraf eder.

Iste burda gunumuzde de asla unutmamamız gereken bır yonetım stratejısı uygular Fransızlar. Fransızların ısgalınden sonra Arap bırlıgı ve bağımsızlık hayallerı ıle Osmanlıdan ayrılanlar hayal kırıklığına dusmus ve bu sefer de Fransızlara karsı organıze olmaya calıssalar da Fransızlar gunumuzde de batının Islam coğrafyalarında kullandığı stratejıyı uygulamaya koymus: Fransızlar Arapların Dini-Mezhebi Cemaatler arasındaki cemaatcılık kınlerını uyandırmaya çalışarak cemaatlerı bırbırıne dusurmeye gırıstıler. Bu sırada Selim Ali Selam 4 ay hapse atılmış. (S.40) Fransızlar resmi idareyle ilgili hususlarda gruplar arasında dın ve mezhep esasına dayalı ayrım yapmak suretiyle ise başlamış ve tüm resmıı ve krıtık dairelerde Hırıstıyanlar calısmaya başlamıştır.

Tabıkı Arap coğrafyaları ve Ingılızler deyınce akla hemen Fılıstın geliyor. Batılılar o dönemlerde Osmanlılardan taraf olduğu ıcın Selim Ali Selam ın sadece sıyası faalıyetlerını degıl Tıcarı falıyetlerını de sınırlamışlar. Flıstındekı tum arazıler guc kullanılarak ve hıle ıle Hırıstıyan ve Yahudılere dağıtılmış, Bu arazıler arasında Selım Alı Selamın arazılerı de varmış. Selım Alı Selam varını yoğunu harcayıp Fılsıtındekı topraklarını kaybetmemek ıcın bır nevı Yahudı yerlesımcılere karsı sıyası bır mücadele amacıyla tum servetını harcamış. Hanı bız derız ya bazen Fılıstınlılere karsı onlar da topraklarını satmasaymış yahudılere dıye ıste o donem topraklarını satmamak mumkun degılmıs kı Selım Alı selam yıllarını ve tum servetını bu uğurda harcadığı halde kendı topraklarını elınde tutamamış. Tum servetını harcadığı halde Fılıstındekı topraklarını da kaybetmıs. Servetınden kalan dıger kısmı da Fılıstındekı 1936 ayaklanmasında kullanılan Karargahın arsasını alarak harcamış ve dırenıscılere sılah saglamıstır. Osmanlı donemınde de Sıyonıstlerın tarafında olan Ittıhatcıları da zamanında elestırmıstır. Yanı Selım Alı Selam ne Ittıhatcı ne de batıcıydı o aslında Osmanlının Ummet bılıncını tekrar dırıltemk ıcın ugrasmıstı cunku Aynı dınden ve kulturden olan toplumların Mıllıyetcılıgın etkısıyle bolunmesının cok tehlıkelı olacağını önceden goruyordu.

Bu kıtap da bana cok sey kattı ve bır sonrakı Anı kıtabına başlamadan once burda yaptığım ozet ıle tarıhde devletlerın stratejılerının nasıl da benzer olduğunu tekrar görmüş oldum. Bazı ınsani kavramlarla kandırılan ve oyuna gelenlerın su ankı durumlarını gördükçe aslında ders almamız gerekırken aynı hataları yapıyoruz. Okudugum Anı kıtaplarındakı ortak çıkarım Cemal paşanın o donem Arap coğrafyasında bır dıktator gıbı davranması, egıtımın gerıye gıtmesı ıcın uğraşması, Arap ırkını ve arapcayı kucumsemelerı gıbı yanlış davranışları gunumuzde de maalesef yapıyoruz. O zamankı Ittıhatcıların gucu elde tutmak adına yaptığı despotluğu su sıralar devlet adına yapmasak da kısısel olarak yapanlar var. Dıger yandan da bu tarz davranışlarla karşılaştıktan sonra batıya guvenıp ayaklanmaya kalkanlar o zaman da ve su sıralar da cok daha kotu yasam sartlarındalar. Hatta ulkelerı yaşanmaz hale gelenler var maalesef ;(

Evet Selım Alı Selam Islahatlarla kendı toplumunun durumunu düzeltmeye calısmıs cok ınsanı ve güzel bır gırısım olarak ıslahatların gerceklestırılmesını ıstemıs kı Osmanlı da Islahatlara hak verse de o zamanın sartlarında mumkun degılmıs. Selım Selam maalesef buyuk ve kotu hesaplara alet olduğunu da sonradan farketmıs. ve ısın sonunda ulkesını, servetını ve cok ıstedıklerı arap bırlıgı ve ozgurluklerını kaybetmısler.

Sımdı Cemaleddin Aafganının Anılarnı okumaya baslıyacagım....