Film: Mandalinalar - Zaza Urushadze

Mandalinalar, Gürcü-Eston ortak yapımı, yine gürcü yönetmen Zaza Urushadze'nin 2013 de çektiği bol ödüllü savaş ve drama filmidir. Estonyada çekilmiştir.

Konusu:

1991 yili Gürcü-Abazya savaşı (işgali) başladığında bölgede oturan Estonyalılar atalarının ülkesi olan Estonyaya dönerler. Sadece 2 yaşlı adam Ivo ve Margus mandalinalar heba olmasın diye evlerinde kalırlar ve hasat zamanı için mandalina kasaları yaparak günlerini geçirirler. Bir gün Ivo, biri Gürcü diğeri Çeçen olmak üzere 2 düşman askeri yaralı bulup evine alır. Yoksulları koruyan bir azizin adını taşıyan Ivo isimli Estonyalı birinin ev sahipliği altında Çeçen ve Gürcü iki düşman askerin iyileşene kadar geçirdikleri zaman dilimi içinde seyirciye, savaşın doğasının anlamsızlığı ve aslında her savaşta 2 tarafın da kaybettiği duygusu verilir. Savaşı pornografik olarak göstermeden anlatabilmesi ayri bir beceri. Savaşıyoruz ama neden sorusunu soruyor. Düşük bütçeli az oyunculu ve gerçekçi bir kurgusu var. Bir nevi bir Durum analizi sunduğu için dinamik bir kurgusu yok ve Filmin hikayesinden cok müzigi seyirciyi sürüklüyor.

Tarihi Arka Plan:

Gorbaçovdan sonra dağılan SSCB'den sonra ortaya çıkan yaklaşık 17 ülke arası çatışmalar devam etmis. Kafkas bölgesinde 50 kadar halk olduğu söyleniyor. En az 37 dil olduğu tesbit edilmiş. Tarih boyunca bölgede siyasi olarak da bir rahatlama yaşanmıyor. SSCB dağılınca ekonomik buhran sonucu bölgede çatişmalar eksik olmuyor.

Yorum:

Mandalinalar her ne kadar ekonomik istikrarı da sembolize etse de ben daha çok ekolojik bir mesaj aldım. Savaşlardan sadece insanları değil, doğayı da kurtarmalıyız. Doğanın döngüsel sürekliliği tehlike altında kalmamalı.

Mandalina bahçelerini koruyan Marcusun günübirlik mandalina toplama hesapları ve uğraşları savaş kadar değerlidir. marcus: "Benim savaşım da mandalinalarim ve mandalinalarin yetistigi topraklar için" der. Ivo'nun Mandalinalar için marangoz atölyesinde yaptığı tahtadan kasalar, filmin sonunda Marcusu taşıyan bir tabut olarak kullanılması filmin, hayatın ve olaylar zincirinin ironik tarafını sunar ve hayatla ölümü içiçe sokan bir kurguyla karşılaşırız.

Ivo ve Marcus yaralı buldukları askerleri saklayabilmek için arabayı uçurumdan atınca Marcus: "Neden patlamadı oysa sinemada hep patlardı" demesi ile arkadaşı "Sinema bir Aldatmacadır" der. Yönetmen Sinemanın büyük bir aldatmaca olduğunu filmdeki bir replikle seyirciye veriyor. Belki de film bu cümlenin bir kanıtı, çünkü Abazya tarafına filmin yapımıda ortaklık verilmemiş. Aslında bu filmde de tek taraflı bir yaklaşıma maruz kaldığımızı ve filmlerin aldatmaca olduğu repliği üzerinden Yönetmen, kendi içinde bir özeleştiri yapıyor denilebilir. Özellokle Çeçenler filmde Cahil gösterilmiş ve aslında savaş Çeçenler için tabiri caizse namus meselesi iken, Ruslarin paralı askeri olarak gösterilmişler. Filmin içinde tekrarlanan "Sinema bir Aldatmacadır" repliği bu filmde de oldukça anlam kazanıyor.

Notlar: 

• Savas nedeniyle bosaltilan abazya bolgesindeki evlerden Ivonun evinde ivo hukmedebildigi dar alanda baris ortamini saglamaya calisiyor.

• En ufak kritik bir anda ayrisacak kisilerin Birlikte yasama kulturune inanmaya baslamalari.

• Elinde öldürme fırsatı varken yaşatmaya çalısmak.

• Ölüm yıkıcıdır ama hayat emek ister.

• Olağanustu durumlarda ortaya cikan ahlak.

• Kutuplasmalarin oldugu yerde ahlakin bozulmasi.

• Taraflarin mecburi yakınlaşmalarinin ve birbirlerini tanimaları

nın sonucu olarak fıtraten bir ahlak inşa etmeleri.

• Insan bilmediginden korkar ve ona karşı savaşabilir ama bilmeye başladıkça ve tanıdıkça yaklaştıkça karşıtlar çözülmeye başlar ve savaşın motivasyonu etkisini kaybeder.

Bence filmin vurucu kısmı son sahnedir: Estonyalı ev sahibi Ivo, gürcü olan Niko'nun cesedini, kendisini de bir gürcünün öldürdüğü oğlunun yanına gömerken, "-Birinin Gürcü ya da Çeçen olması arasında ne fark var ki!" demesi...